Hayvan ıslahında en modern teknikler…

Hayvancılığın geliştirilmesi için sağlıklı ve verimi yüksek hayvan ırklarının neslinin devam etmesi büyük önem taşıyor. İşte bu noktada da hayvan ıslahı öne çıkıyor. Peki hayvan ıslahı nedir, Türkiye’de bu kapsamında yapılan uygulamalar nelerdir? Islah edilmiş hayvan, genetiği değiştirilmiş hayvan mıdır? Tüm bu soruların cevaplarını Tarım ve Orman Bakanlığı Uluslararası Hayvancılık Araştırma Ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü Veteriner Hekimi Yunus Arzık’tan aldık. İşte detaylar…

Haber: Bircan ACAR
Kamera : Ümit YILDIRIM
                Altay TÜRÜNG
Fotoğraf : İbrahim BAĞCI

Gıdaya olan ihtiyacın artması ve gıda güvenirliliğinin sağlanması için hayvan başına verimliliği artırmak yapılacakların başında geliyor. Bunu sağlamak için de hayvanların ıslah edilmesi gerekiyor. İşte Tarım ve Orman Bakanlığı Uluslararası Hayvancılık Araştırma Ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü Veteriner Hekimlerinden Yunus Arzık hayvan ıslahının tüm detaylarını Web Tarım TV’ye anlattı.

Hayvan ıslahının nedir sorusunu cevaplayan Arzık “Hayvan ıslahı genel anlamda hayvanların ekonomik olarak önemli özellikler yönünden genetik kapasitelerinin artırılmasıdır. Hayvanlarda ıslah yani iyileştirme hayvanların evcilleştirilmesinden bu yana sığır, at, koyu gibi çeşitli türlere uygulanmaktadır. İlk sistematik ıslah 18 yy. baslarında İngiltereli çiftçi Robert Bakewell ile başlamıştır. Robert Bakewall “en iyi ile en iyi çiftleştirme” yöntemi uygulamıştır ve en iyi damızlık hayvanlarını fuarlarda sergileyerek diğer çiftçileri de bu konuda motive etmiştir. Hayvanlarda ekonomik özellikler sığır, koyun, keçi gibi çiftlik hayvanları için sut verimi, yavru verimi, günlük canlı ağırlık artışı olurken at ve kopek gibi hobi hayvanları için davranışla ilişkili özellikler olabilmektedir.” Günümüzde hayvan ıslahında etkin bir ilerleme moleküler genetik, istatistik, bilgisayar teknolojileri ve üreme fizyolojisi disiplinlerin birlikte verimli kullanılması ile mümkündür. Günümüzde ıslahı klasik ıslah ve modern ıslah olarak ikiye ayırabiliriz. Klasik ıslahta fenotipik veriler yani hayvanların verim kayıtları kullanılarak istatistiksel regresyon modelleri ile ıslah edilen hayvanların tahmini damızlık değerlerinin hesaplayarak bu değerler üzerinden seçilim yapılmaktadır. Modern ıslah ise genomik verilerin klasik ıslahtaki modellere eklenmesi ile hayvanlara ait dogruluk derecesi ve genetik kazancı daha yüksek olan genomik tahmini damızlık değeri hesaplanarak yürütülen ıslah yöntemidir” dedi.

Artan nüfusa ve gıda ihtiyacının artmasına bağlı olarak hayvan ıslahı da büyük önem taşıdığını anlatan Yunus Arzık, “Tespit edilen bu yüksek hızlı nüfus artışı, Gıda olan ihtiyacı artacağını ve gıda güvenilirliğini endişeli hale getirecektir. Bu noktada hayvan ıslahı hayvan başına verimliliği artırarak daha az maliyet ve hayvanla daha fazla hayvansal urun elde etme imkânı sağlayacaktır. Bir diğer husus ise bugün özellikle büyük bas hayvan işletmelerinde hayvanların adaptasyon gücünün düştüğü, hastalıklara karşı direncinin azaldığı bilinmektedir. Bu durum işletmeleri sürdürülebilir olmaktan çıkarmaktadır. Hayvan ıslahı adaptasyon gücü yüksek, hastalıklara karşı dirençli bulunduğu çevrede gen-çevre ilişkisini en verimli şekilde sağlamış hayvanların seçilişine de imkân sağlamaktadır. Son olarak ıslah ile oluşturulan hayvan popülasyonlarındaki hayvan yoğunluğu azalacağı için hayvanlardan kaynaklı sera gazlarının salınımının azaltılması ile tarım ve hayvancılığın küresel ısınma ve iklim değişikliğindeki payının düşürülmesi sağlanabilir” ifadelerinde bulundu.

Ülkemizde hayvan ıslahı çiftlik hayvanlarından sığır, manda, koyun ve keçi türlerinde Damızlık birlikleri ve Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili birimlerince sürdürülen projeler mevcut. İşte bu projelerden birini de Veteriner Hekim Yunus Arzık açıkladı.Arzık, “Şu an da Hayvancılık Genel Müdürlüğü (HAYGEM), Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği (TDSYM) ve Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü (UHAEM) tarafından yürütülen “Türkiye Siyah Alaca Sığır Irklarında Genomik Seleksiyon” projesi yürütülmekte ve bu kapsamda ilk etapta referans popülasyon oluşturmak için yaklaşık 25 bin hayvan genotiplendirilerek bir referans popülasyon kurulacak ve bu kurulan referans popülasyon üzerinden ayni popülasyona ait hayvanlar için Genomik Damızlık değeri hesaplanacak ve bundan sonraki ıslah çalışmalarında seçilim kriteri bu GEBV kullanılacaktır” dedi.

Arzık, ıslah edilmiş hayvan genetiği değiştirilmiş hayvan mıdır? sorusuna da açıklık getirdi. “Islah edilmiş hayvan genetiği değiştirilmiş hayvan değildir. Islah programlarında hayvanlardaki mevcut genetik potansiyel kullanılmaktadır, hayvan genomu üzerinde gen susturma, ekleme ya da çıkarma gibi manipülasyonlar uygulanmamaktadır. Islahın temelinde genetik olarak yüksek verimlilik özelliklerinin sergileyen genleri taşıyan hayvanlar seçilerek yüksek verimli hayvanlardan oluşan bir suru elde etmek amaçlanmaktadır.”