Fındık üreticisine ek gelir sağlayacak

Giresun’da yürütülen bir proje sayesinde, doğal ortamda yetişen ısırgan bitkisinden klasik yöntemle lif elde edilmesi ve bu sektörün fındık veriminin düşük olduğu yüksek kesimlerde çiftçilere ek gelir kaynağı olması hedefleniyor.

Giresun Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu'nda uygulamaya konulan projenin yürütücüsü Yrd. Doç. Dr. Kenan Büyükkaya, ısırgan bitkisinin Giresun'da doğada bol miktarda yetiştiğini ancak yemeği dışında herhangi bir şekilde değerlendirilmediğini söyledi. 
Giresun Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Makine ve Metal Teknolojileri Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Kenan Büyükkaya, Avrupa'da lif amacıyla uzun yıllardır tarım sektöründe ısırgan üretimi yapıldığını aktardı.
Birkaç yıl önce bahçede çalışırken motorlu tırpanına dolanan ısırganı çıkarırken lifi farkettiğini anlatan Büyükkaya, "Lifi motorumdan kurtarmak kolay olmadı ve ciddi çaba sarfettim. Kompozit malzemeler alanım olduğu için doğal ortamda yetişen bitkiden lif elde edilip edilemeyeceği konusunda araştırmalara başladım." dedi.

Büyükkaya, tesadüfen farkettiği konuyu uzun süre internet ve yardımcı kaynaklarda araştırdığını ve yüzyıllardır uygulanan doğal yöntemle lif elde edilmesi üzerinde çalışmaya başladığını ifade etti.

 "Denemelerim sonucunda da lif üretimi sağladım"

Isırgan otundan çeşitli lif elde etme yöntemleri bulunduğunu dile getiren Büyükkaya, şöyle devam etti:

"Bu çalışmada çok uzun zamandan beri Çin’de uygulanmakta olan klasik lif elde etme yöntemi kullanılmıştır. Hasat, kurutma, çürütme, tarama ve lif elde edilmesi şeklinde uygulama gerçekleştirilmekte. Ben de 2012'de bir proje hazırladım ve klasik yöntemle bölgemizde yetişen ısırgan bitkisinden lif elde etmek için arayışlara girdim. Denemelerim sonucunda da lif üretimi sağladım."

İlk hasat ettiği ısırganları bir yıl süreyle kuruma, daha sonra da su içerisinde çürütme işlemine tabi tuttuğuna işaret eden Büyükkaya, şunları söyledi:

"Hasadı yapılan ısırgan otları yaprakları temizlendikten sonra gölgede 22-30 derecede bir hafta doğal olarak kurutulmakta. Daha sonra çürütme denilen, liflerin gövdeden ayrılmasını sağlayan işlem gerçekleştirildi. Bu çalışmada küçük bir havuz inşa edilerek su ile çürütme yöntemi kullanıldı. Su ile çürütmede, saplar demet halinde bağlanıp havuz içerisine yatırılarak suyla örtülmekte ve bekletilmektedir. Bakterilerin neden olduğu fermantasyon sonucu direnci az olan odunsu dokuların bozulması ve hücreler arasındaki yapışkan maddelerin çözülmesiyle saplar giderek yumuşamakta ve lifler kolayca birbirinden ayrılmaktadır. İşlem iklim koşullarına bağlı olarak yaklaşık 8 ila10 gün sürdü." 

"Lif kalitesi Avrupa'da üretilen ısırgan bitkisiyle hemen hemen aynı"

Yaptığı araştırmalarda Avrupa'da tarım yoluyla lif elde edilmesi için üretilen ısırgan ile Giresun'da doğal ortamda yetişen bitkiden elde edilen lif miktarının hemen hemen aynı olduğuna dikkati çeken Büyükkaya, "Avrupa'da İtalyanlar ve Almanlar tarafından yapılan araştırmalarda belli miktarda ısırgandan yüzde 11 ila 17'lik lif elde edildiği yönünde bazı bilgilere ulaştım. Benim yürüttüğüm çalışmalarda ise doğal ortamda yetişen ısırgandan çıkardığım kuru lif oranı yüzde 11'in üzerinde bir rakam. Isırganımız yabani olmasına rağmen, Avrupa'da kültüre alınmış bitkiyle verim açısından kafa kafaya yarışıyor." dedi.

Büyükkaya, projeyle fındık veriminin düşük olduğu yüksek kesimlerdeki çiftçilere ek gelir sağlamayı hedeflediklerini bildirdi.

Isırgandan lif elde elde edilmesinin yöre çiftçisinin önemli ekonomik kaynaklardan birisi olabileceğini vurgulayan Büyükkaya, şöyle konuştu:

"Literatürde araştırılan ve ticari olarak kullanılan lignoselülozik liflere kıyasla daha iyi özelliklere sahip doğal lif elde edilmesi temel hedeftir. Ülkemizde doğal olarak yetişen ısırgan otundan lif elde edilmesi için bu otların yetiştirilmesine yönelik tarım yapılabilecektir. Bu da fındık veriminin düşük olduğu yüksek rakımda tarımla uğraşan çiftçiler için ek bir gelir kaynağı olabilecektir. Lif üretimi açısından daha ileri boyutlara ulaşıldığında yörede buna yönelik tekstil faaliyetleri de gelişecektir." 

Büyükkaya, lif elde edilmesinin ardından geride kalan bitkinin sap kısmının da değerlendirmesi için araştırmaların devam ettiğini kaydetti.