Çiftçilere SGK çatısı

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından son dönemde tarım çalışanlarının sigortalanmasını ve sağlık hizmetlerinden faydalanmasını kolaylaştırmak için birçok düzenleme yapıldı

HABER: Halide DİNLER KAMERA: Hasan Ejder TAZEOĞLU Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından son dönemde tarım çalışanlarının sigortalanmasını ve sağlık hizmetlerinden faydalanmasını kolaylaştırmak için birçok düzenleme yapıldı. Çalışma şartları göz önüne alınarak yapılan bu düzenlemeler tarım emekçileri için avantajları da beraberinde getirdi. Tarım çalışanlarını, kendi adına çalışan çiftçiler ile mevsimlik tarım işçileri olarak iki gruba ayıran Sosyal Güvenlik Kurumu, her iki kesimi de koruma altına alıyor. Tarım çalışanlarının sigortalılık ve sağlık hizmetlerinden faydalanma işlemlerini anlatacağımız bu dosya haberimizin ilk bölümünde kendi adına çalışan çiftçilerin hak ve yükümlülüklerini ele alacağız. Çiftçilerin prim ödemeleri ilk olarak 2008 yılında 5510 sayılı Kanunda yapılan değişiklikle yeniden düzenlendi. Çiftçilerin bir ay boyunca sağlık hizmetlerinden faydalanabilmesi için kademeli olarak prim ödemesi öngörülüyor. Buna göre 2008'de 15 gün prim ödeyen bir çiftçi bugün ayda 19 gün prim ödeyerek bir aylık sağlık hizmetinden faydalanabiliyor. Öte yandan sigortalı çiftçinin, bakmakla yükümlü olduğu kişilerle birlikte sağlık hizmetlerinden faydalanabilmesi için 60 günden fazla prim borcunun bulunmaması gerekiyor. Aylık prim ödemelerinin tahsili ise gerçek ve tüzel kişilere satılan ürün bedellerinden yüzde 1 oranında kesinti yapılarak gerçekleşiyor. Sosyal Güvenlik Kurumu tarımsal faaliyette bulunan kadın çiftçiler için de birçok avantaj sunuyor. Kadın çiftçilere doğum yapmaları halinde 'analık sigortası' kapsamında emzirme ödeneği ile istirahatli kaldıkları dönemdeki gelir kayıplarını telafi edebilmek amacıyla geçici iş görmezlik ücreti ödeniyor. Ayrıca emzirme ödeneğinden karısının doğum yapması halinde sigortalı erkek de faydalanabiliyor. Doğum yapan bir kadının emzirme ödeneğinden faydalanabilmesi için doğumdan önceki bir yıl içinde 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirmiş olmalı ve hiçbir borcunun bulunmaması gerekiyor. Ayrıca, sigortalılığın sona erdiği tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocuğu doğan sigortalı kadına ya da sigortalı erkeğin eşine de emzirme ödeneğinden faydalanabiliyor. İş kazasına uğrayan çiftçi kendine iş görmezlik ödeneğinin bağlanması için rahatsızlığını üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmek zorunda. İş kazasına ya da mesleğe bağlı oluşan hastalık ve özürler nedeniyle çalışamaz hale gelen çiftçilere sürekli iş görmezlik gelirinin bağlanması için en az yüzde 10 oranında iş görme gücünü kaybetmiş olması gerekiyor. Öte yandan, iş görmezlik sigortasının bağlanması için sigortalının prim borçlarının ödenmiş olması da gerekiyor. Ayrıca, sigortalının tekrar çalışmaya başlaması durumunda ise iş görmezlik geliri ödenmeye de devam ediyor. Çalışma gücünün en az yüzde 60'ının kaybedilmesi durumunda ise malullük aylığı bağlanıyor. Malullük aylığının bağlanabilmesi için en az 10 yıl sigortalı ve 1800 gün prim ödemesi bulunma şartı aranıyor. Sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olması halinde ise 10 yıllık sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün prim ödemiş olması kafi. Yine malullük aylığının bağlanabilmesi için sigortalının hiç borcunun bulunmaması gerekiyor. Tarım çalışanlarının emeklilikleri ise 1999 yılından başlamak suretiyle kademeli olarak gerçekleştiriliyor. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlardan kadınların sigortalılıkta 20, erkeklerin ise 25 tam yılı doldurmuş olması gerekiyor. Yaş durumu göz önünde bulundurulduğunda kadın 50 yaşını, erkek 55 yaşını doldurduğunda 15 yıllık sigortalılık süresi yeterli görülüyor. Kadınlarda 20, erkeklerde 25 tam yılı 1 Haziran 2002 tarihinde dolduranların ise emeklilik yaşları kademeli olarak artıyor. 1999 yılından sonra ilk defa sigortalı olan kadın 58, erkek ise 60 yaşını doldurduğunda 25 yıl sigortalılık süresiyle emekli olabiliyor. Tarımsal faaliyette bulunmakta iken sigortalının ölmesi durumunda hak sahiplerine Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ölüm aylığı bağlanıyor. Ölüm aylığının bağlanabilmesi için hayatını kaybeden çiftçinin en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekiyor. Ayrıca, ölüm aylığı almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylıklarının iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödeniyor. Sigortalı çiftçinin prim borcu olması halindeyse 2011 yılının sonunda yürürlüğe 'Gelir Testi Yönetmeliğiyle' bakmakla yükümlü olduğu ailesi artık sağlık hizmetlerinden faydalanabilecek. Yönetmeliğe göre sigortalının ailesi Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından gelir testine tabi tutulacak. Sigortalının ailesi testi geçerse sağlık hizmetlerinden faydalanabilecek.