Vatandaşa ‘kayıtlı kurbanlık’ uyarısı

Müslüman aleminin iki bayramından biri olan Kurban Bayramı yaklaşıyor. Kurban Bayramına haftalar kala kurulan kurban pazarlarında, kurbanlık hayvanlar alıcılarını beklemeye başladı.

Haber: Hülya OMRAK
Kamera: Ümit YILDIRIM
Fotoğraf: İbrahim BAĞCI
 

Kurban bayramı öncesi Türkiye’nin dört bir yanından getirilen küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar alıcılarını beklemeye başladı. Peki, bu kurbanlık hayvanları alırken ve keserken nelere dikkat etmeli, neleri mutlaka yapmalı ya da yapmamalıyız? Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının sağlıklı kurban satın alabilmek için yaptığı düzenlemeler neler? Kurban pazarlarının standardı nasıl olmalı? Gibi soruları ve daha fazlasını Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü Hayvan Sağlığı ve Karantina Daire Başkanı Özhan Türkyılmaz’a yönelttik.

Özhan Türkyılmaz, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü olarak kurbanlık hayvanların sağlığıyla ilgili yaptıkları bazı düzenlemeler olduğunu belirterek, bunların başında küpeleme ve pasaport uygulaması geldiğini söyledi:

“Ülkemizde büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar küplenerek kayıt altına alınıyor, böylelikle hareketleri ve hastalıkları izlenebiliyor. Büyükbaş hayvanlar doğumlarından itibaren 3 ay içerisinde, küçükbaş hayvanlar ise doğumlarından itibaren 6 ay içerisinde küpelenerek kayıt altına alınması gerekiyor. Büyükbaş hayvanlar için kimlik bilgilerini içeren pasaport düzenlenerek hayvan sahibine teslim edilmektedir. Hayvan pasaportunun nakillerde hayvanın beraberinde bulundurulması zorunludur. Pasaportta hayvanın doğum tarihi, ırkı, cinsiyeti, sahip bilgisi, aşı bilgileri ve hareket bilgileri bulunmaktadır”.

Elektronik kimliklendirme hayata geçti

“Küçükbaş hayvanlarda elektronik küpelemeye 2016 yılında geçtik” diyen Türkyılmaz, “Bu bir Avrupa Birliği Projesiydi. O dönemden itibaren il/ilçe müdürlüklerimize elektronik küpelerimizi dağıttık. Bununlar beraber el terminallerimizi (okuyucu terminal) dağıttık. Burada önemli olan konu hayvanın bir kulağında elektronik küpenin bulunması diğer kulağında klasik dediğimiz dışardan okunabilir barkodlu küpelerin bulunması. Bu sistem uygulamada kolaylık getirdi. Aynı şekilde büyükbaş hayvanlarda da elektronik küpe uygulamasına başladık. Şu anda da yeni doğan hayvanlarımıza elektronik küpeleme çalışmamızı başlatmış bulunuyoruz. İnşallah bunu devam ettireceğiz. Elektronik küpeleme sayesinde işlemlerimizi ve izlenebilirliğimizi daha kolay hale getirmek istiyoruz” dedi.

Türkyılmaz, “Proje kapsamında tedarik edilecek el terminallerinin yazılımı mevcut ulusal hayvan kayıt sisteminin yazılımı ile uyumlu olarak hazırlandı. Böylece hayvancılık işletmelerinde küpelenen, aşılanan, sağlık muayenesi yapılan hayvanların kayıtları hatasız bir şekilde işletmede yapılabilmesinin önü açılmış oldu. Ayrıca elektronik kimliklendirme ve kayıt, sağlıklı ve güvenilir verilerin tutulmasını, hayvan hareketlerinin etkin olarak izlenmesini, hayvan hastalıkları ile mücadelenin desteklenmesini ve hayvancılık desteklemelerinin hedefine ulaşmasını sağlayacak” ifadesine yer verdi.

Hayvan kaçakçılarına göz açtırılmıyor

Türkyılmaz şöyle devam etti: “Ülkemizde yurt içi canlı hayvan sevkleri 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Yurt İçinde Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerin Nakilleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yapılıyor. Sevk edilecek sığır cinsi ve koyun-keçi türü hayvanların küpelenerek kayıt altına alınmış olması gerekiyor. Sığır cinsi hayvanlar il içinde pasaportla, koyun ve keçi türü hayvanlar ise nakil belgesi ile hareket edebiliyor. Sığır cinsi ve koyun keçi türü hayvanların iller arası nakillerinde İl/İlçe Müdürlüklerinden veteriner sağlık raporu alınması zorunlu bir durum.

Ülkemizde kurbanlık olarak sevk edilecek hayvanlar, resmi veteriner hekimler tarafından muayene ediliyor ve gerekli kontrolleri yapılarak, sağlıklı bulunan hayvanlar için veteriner sağlık raporu düzenlenip iller arası nakline müsaade ediliyor.

Ülkemizde her yıl yaklaşık olarak 1,5 milyon büyükbaş hayvan, 6,5 milyon küçükbaş hayvan iller arası veteriner sağlık raporu ile sevk edilmektedir. Kaçak hayvan hareketlerinin önlenmesi amacıyla İl/İlçe Müdürlüklerimiz tarafından kolluk kuvvetleri ile işbirliği içerisinde düzenli olarak yol kontrolleri yapılmaktadır. Yol kontrollerinde veteriner sağlık raporu bulunmadığı tespit edilen hayvanlar için 5996 sayılı Kanun gereği idari para cezası uygulanmaktadır”.

Trakya, şap hastalığından ari bölge

Özhan Türkyılmaz, kurbanlıkların şap hastalığına karşı nasıl korunması ve alınan önlemler hakkında bilgi verdi: “Ülkemizde şap hastalığıyla ilgili mücadele programı yürütüyoruz. 2010 yılı içerisinde Trakya bölgemiz şap hastalığından aşılı ari bölge ilan edildi. Anadolu’da da aşılı arilik statüsü elde etmek için yoğun bir program ortaya koyuyoruz.

Ülkemiz şap hastalığı ile mücadelede ilkbahar ve sonbahar dönemi olmak üzere yılda iki kez şap aşılama kampanyası gerçekleştiriyoruz.  Bunun yanında hiç şap aşısıyla aşılanmamış hayvanlar veya yeni doğmuş, iki ayın üstündeki hayvanlarımıza ise biz rapel aşılama yapıyoruz, yani tekrar aşısı getiriyoruz. İki aylık büyükbaş hayvanımızı aşılıyoruz, bundan 45 gün sonra rapel (tekrar) aşısını yapıyoruz ki bağışıklık düzeyi yüksek bir popuasyon elde edelim.

Şap aşısı olmayan hayvanların sevkine izin vermiyoruz. Sevk edilecek sığır cinsi hayvanların söz konusu hastalığa karşı son 12 ay içerisinde en az iki kez aşılanmış olmaları ve ikinci aşılanma son 6 ay içerisinde yapılmış olması gerekiyor. Sevk edilecek sığır cinsi hayvanlara en fazla 6 ay önce aşı yapılmamış ise aşı yapıldıktan 21 gün sonra sevkine izin veriyoruz.

Trakya, Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı tarafından şap hastalığından aşılı ari bölge olarak ilan edildiğinden bu statüye sahip Trakya’ya; Bakanlığımızca yayımlanan ve tüm kamuoyuna duyurulan genelgelerimiz var. Bu genelgelerde belirtilen şartları sağlayan hayvanların Trakya bölgesine geçmesine izin veriyoruz. Bu şartlar şu şekilde; Trakya bölgesine gidecek hayvanlarda üç ay öncesinden başvuruları alıyoruz, sonrasında son bir ayında hayvanlarımızı karantinaya alıyoruz. Karantinaya almış olduğumuz işletmenin bulunduğu yer ve yine bu üç aylık periyot içerisinde 10 kilometrelik alan içerisinde şap hastalığı görülmemiş olması gerekiyor. Yani temiz bir bölgeden, hastalığın olmadığı bir bölgeden biz hayvanların sevkine izin veriyoruz. Ve hastalığın olmadığı bir yerde son bir ayda hayvanları karantina altına alıyoruz. Burada hayvanlardan kan örnekleri alıyoruz, bunları Şap Enstitümüze gönderiyoruz. Şap Enstitüsü tarafından yapılan NSP testiyle hayvanların hastalıklı olup olmadıklarını araştırıyoruz ve burada hasta olmadığı belirlenen hayvanların karşı tarafa geçişlerine izin veriyoruz.
Şap Enstitümüz kurban döneminde yoğun bir çalışma yapıyor.  7/24 bir çalışma yürütüyorlar ki yetiştirici mağdur olmasın.”

Kurban satış ve kesim yerleri standartlara uygun hazırlanıyor

“Ülkemizde hayvan pazarlarında hayvan alım satımlarını gerçekleştiriyoruz” ifadesine yer veren Türkyılmaz, şunları söyledi: “Kurban döneminde Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kurban hizmetleriyle ilgili çıkarmış olduğu, resmi gazetede yayımlanan bir tebliğ söz konusu. Bu tebliğ esaslarına göre işlemler gerçekleştiriyoruz. İllerde kurulan komisyonlar aracılığıyla geçici kurban kesim yerleri ve geçici kurban pazarlarını kuruyoruz. İhtiyaca binaen bu yerler kuruluyor. Geçici kurban kesim yerinde ve geçici kurban pazarlarında bizim sürekli veteriner hekimlerimiz var. Ayrıca belediyelerimizle işbirliği içinde çalışıyoruz. Veteriner hekim arkadaşımız hayvan pazarına giren – çıkan hayvanların sağlık kontrollerini ve kimlik kontrollerini gerçekleştiriyor.

 Kurban satış yerlerinin standartları şu şekilde oluyor;

• Mevcut hayvan pazarları ve borsaların dışında Komisyonlarca şehrin nüfus yoğunluğu dikkate alınarak şehirlerin ana girişlerinde ve uygun diğer alanlarında kurban satış yerleri belirlenir. Hayvanların şehir merkezlerine girişlerine ve bu satış yerlerinin dışında diğer yerlerde satışına müsaade edilmez.
• Su, elektrik, kanalizasyon veya foseptik çukuru ve benzeri alt yapısı olan yerler hazırlanır.
• Kesim yerinin tabanı beton, beton asfalt ve benzeri sızdırmaz malzemeden olur.
•  Kurban satış ve kesim yerlerinde, su, tuvalet, kapalı oturma yeri ve benzeri sosyal ihtiyaçların karşılanacağı yerler ile hayvanların taşındıkları araçlara bindirilmesine ve araçlardan indirilmesine uygun rampalar yapılır.
• Hayvanlar, zemini temiz ve kuru, etrafı ve üstü kapalı mahallerde, büyükbaş hayvanlar uzun ipli yular ile muhafaza edilir ve nakilleri sırasında yeteri kadar tecrübeli eleman bulundurulur.
• Kesim yeri için, tazyikli suyla yıkama imkanına sahip, zeminde gerekli ızgara sistemi bulunan mekanlar seçilir, atık sular çevreye bırakılmaz, yeterli miktarda aydınlatma ve havalandırma sağlanır.
• Hayvan dışkıları ve benzeri atıklar sızdırmaz, dayanıklı, yüksek yoğunluklu polietilen siyah torbalara üçte iki oranında konulur, gerektiğinde ikinci torba kullanılır, ağzı iyice bağlanır ve sızdırmaz kapalı özel atık taşıma kamyonları ile belediye tarafından düzenli olarak bertaraf edilir.
•  Satış yerlerinin temizlenmesi ve atıkların alınması belediyelerce her gün yapılır.
• Belediyeler bayram öncesi ve süresince satış yerlerinde, bayram süresince kesim yerlerinde temizlik ve denetim birimlerinden yeterli sayıda eleman bulundurur.
• Satış noktalarında hayvan atıkları dışındaki atıklar da aynı şekilde biriktirilerek en kısa sürede belediyelerce düzenli olarak bertaraf edilmek üzere alınır.
• Belediyeler kurban satış ve kesim yerlerinde yeterli miktarda atık taşıma aracı ve konteyner bulundurur.
• Belediyeler atık konteynerleri dolmadan ve toplanan atıkları sıkıştırmadan bertaraf alanına ulaştırır.
• Belediyeler kurban satış ve kesim yerlerinde hayvanları tartmak için kantar bulundurur.
• Kullanılacak tüm makine ve ekipman ile çalışanların temizlik ve dezenfeksiyonu yaptırılır. Yeterli miktar ve basınçta ve içilebilir nitelikte kullanma suyu bulundurulur.
• Biriken gübre, çöp ve sakatat ile diğer atıklar çevreye zarar vermeyecek şekilde üstü kapalı bir mahalde toplanır ve daha sonra hijyenik şartlara uygun olarak izole, bertaraf ve tahliyesi sağlanır. Kesim sonrası ortaya çıkan kan, tank veya benzeri sızdırmaz bir yerde toplanır ve uygun bir şekilde bertaraf edilir. Gübre birikimi için özel bir yer ayrılır. Hastalıklı organlar ile karkaslar en az iki metre derinliğinde çukurlara gömülüp üzeri kireçle örtülür veya uygun bir yerde yakılarak imha edilir. İmha işleminin, yakma suretiyle yapılması durumunda ilgili mevzuat hükümlerine uyulur.

Kayıtlı olmayan hayvan nakledilemiyor

Hayvan hareketlerinde hayvanın mutlak suretle küpelenmiş olması gerektiğini kaydeden Türkyılmaz, “İl içi hareketlerde büyükbaşlarda hayvanın pasaport ile hareketi söz konusu. Pasaportsuz ve kulağında küpe olmayan hayvanlar hareket edemezler. Küçükbaş hayvanlarda nakil belgesi ve kulağında küpelerle hareket etmek zorunda. Nakil belgesiz ve küpesiz hayvan hareketi yasadışı bir durum oluyor. İl dışı harekette ise büyükbaşlarda veteriner sağlık raporu, pasaport belgesi ve küpelerinin hayvanda mevcut olması gerekiyor. Küçükbaşlarda da veteriner sağlık raporu, nakil belgesi ve küpelerinin olması zorunluluğu var. Bu kurallara göre hayvanlar nakledilebiliyorlar. Bunun dışında hareketler 5996 sayılı kanuna göre yasal olmayan hareketler kapsamına giriyor. Onun için de cezai yaptırımlar uyguluyoruz. Yol kontrollerinde hem il müdürlüğümüz, hem de il/ilçe müdürlüklerimizin koordineli olarak yürüttüğü yol kontrollerinde bu belgelerin var olup olmadığına bakılıyor, belgesiz olan hayvanların taşınmasında ise mutlaka 5996 sayılı kanuna göre cezai yaptırımları uyguluyoruz. Ülkemizde yaklaşık 1,5 milyon büyükbaş, 6,5 milyon küçükbaş hayvan nakli söz konusu. Bu dünyanın birçok ülkesinden daha fazla bir hareket. Geçen yılki verilere baktığımızda 950 bine yakın büyükbaş, 3 milyona yakın küçükbaş hayvanımızı kurban ettiğimizi görüyoruz. Böyle olunca hem kurban hareketi çok yoğun bir ülkeyiz, hem de besilik ve damızlık materyallerin ülkemizdeki hareketi oldukça yoğun. Onun için de pasaport, veteriner sağlık belgesi, nakil belgesi ve hayvanın kayıt altına alınmış olması bizim için çok önemli” dedi.

Türkyılmaz, hayvan nakillerinde yaşanması muhtemelen sıkıntıların önüne geçilmesi amacıyla yapılan çalışmaları sıraladı: Trakya’ya yapılacak hayvan sevkleri ile ilgili kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanan Basın Bildirisi yayınlanıyor.

Trakya’ya yapılacak hayvan sevklerine ilişkin hayvancılık üretici birlikleri, mesleki örgüt yetkilileri, belde belediye başkanları, köy muhtarları ve özellikle de Trakya'ya kurbanlık götürmek isteyen yetiştiricilere gerekli bilgilendirmeler yapılıyor.

Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ hükümlerinin titizlikle uygulanması, kontrol ve denetimlerin özellikle Kurban Bayramından önceki 15 gün süresince yoğunlaştırılması ve kurban hizmetlerinin yürütülmesinde herhangi bir aksaklığa izin verilmemesi hususunda il müdürlüklerimiz talimatlandırılıyor.

“Kurban Bayramı” sebebiyle artacak olan yurtiçi hayvan hareketleriyle bulaşıcı hayvan hastalıklarının yurda yayılmasının önlenmesi ve hastalıksız bölgelerin korunması amacıyla hayvan hareketlerinin kontrolüne ilişkin kamuoyuna yönelik Hükümet Bildirisi hazırlanarak Türkiye Radyoları Ana Haber Bültenlerinde yayınlanması için Başbakanlığa gönderiliyor.

Yine vatandaşlarımızın bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanan Kurban Rehberi yayınlanarak dağıtımı yapılıyor”.

Sağlıklı hayvanlar kurban edilmeli

Özhan Türkyılmaz, vatandaşların kurbanlık hayvan satın alırken dikkat etmeleri gerekenleri ve Bakanlık tarafından alınan tedbirleri şöyle aktardı: “Kurban Bayramı öncesi, il ve ilçe müdürlüklerimiz, belediyelerimiz yoğun bir program yürütüyorlar. Hem yetiştiricimize iyi bir hizmet vermek adına hem vatandaşımızın mağdur olmadan beğendiği hayvanı satın alması için. Veteriner Sağlık Raporu ile büyükbaş hayvanlar için pasaport, küçükbaş hayvanlar için nakil belgesi olan, küpelenerek kayıt altına alınmış olan, çok zayıf olmayan, gebe olmayan, yeni doğum yapmamış, yüksek ateşi olmayan, kılları karışık ve mat halde olmayan, bakışları ve dış görünümü canlı olan, salya ve gözde akıntısı bulunmayan, pis kokulu ishali olmayan, öksürük, nefes darlığı, pis kokulu burun akıntısı olmayan, çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olmayan, yara, şişlik ve ödemi olmayan, cinsiyet organları ve memede kötü kokulu akıntısı olmayan, hayvanların kurban olarak tercih edilmesi gerekmektedir.  Yine damızlık niteliği taşıyan dişi hayvanların kurbanlık olarak tercih edilmemesi büyük önem taşımaktadır. Bakanlığımızca hazırlanan ve kullanıma sunulan “HaySag” isimli mobil uygulama ile küpe numarasından kurbanlık hayvanların yaşı, ırkı, cinsiyeti ve aşı bilgileri sorgulanabilmektedir.