Enerji içeceklerinde yeni dönem başladı

Enerji içecekleri 1 Ocak 2018’den itibaren spor tesislerinde, okul kantinlerinde ve hastanelerde satılamayacak, buralarda ürünlerin reklamı yapılamayacak.

Haber: Ayşe Gül ULUCAN ŞAHİN
Kamera: Oğuz OĞHAN

1 Ocak'tan itibaren uygulanmaya başlayan Türk Gıda Kodeksi̇ Enerji̇ İçecekleri̇ Tebliği, bu ürünlerin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesi, hazırlanması, işlenmesi, muhafazası, depolanması, taşınması ve pazarlanmasını sağlamak amacıyla hazırlandı.
Enerji içecekleri, bundan böyle; spor tesislerinde, okul kantinlerinde ve hastanelerde satılamayacak, buralarda ürünlerin reklamı yasak olacak. Bu ürünler 18 yaşından küçüklere de satılamayacak.
Tebliğle, ürünün alkolle tüketiminin önüne geçmek için etiketlerinde en az 3 milimetre puntoyla "Alkolle karıştırılarak veya beraber tüketilmemelidir" ifadesinin bulunması zorunlu hale getirildi.
Bu içecekler, toplu tüketim yerlerinde ambalaj bütünlüğü korunarak tüketiciye arz edilebilecek.
Tebliğle, enerji içeceklerine bileşen olarak etil alkol ilave edilemeyeceği hüküm altına alındı. Ürünü oluşturan bileşenlerin çözündürülmesi, taşınması gibi işlemlerde kullanılabilen, bileşenlerde doğal olarak bulunabilen, üretim aşamasında oluşabilen ve son ürüne taşınan etil alkol miktarı en fazla 3 gram olacak.
"Meyveli" olarak adlandırılan enerji içeceklerinde meyve oranı, gazlılarda en az yüzde 4, gazsız olanlarda ise ağırlıkça en az yüzde 10 seviyesinde bulunacak.
Enerji içeceklerinin özelliklerini de belirleyen tebliğ, sporcu içeceklerini kapsamıyor.
Tebliğle ilgili detayları Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı Selman Ayaz’dan Web Tarım TV izleyenleri için öğrendik.
Başkan Selman Ayaz, “Son dönemde gerek ülkemizde gerek dünyada çok yaygın değişik ürünler piyasada bulunuyor. Bunlardan bir tanesi de enerji içeceği. Enerji içeceği dediğimiz zaman başta kafein olmak üzere bileşiminde aminoasitler ve değişik fonksiyonel bileşenler var. Bunlar daha çok adı üzerinde enerji sağlamak veya fiziksel aktivitelerde uykusuzluğu geciktirmek gibi amaçlarla kullanılan ürünler” dedi.
Yeni yapılan düzenleme ile enerji içeceklerinde önemli değişiklikler yapıldığını belirten Ayaz, yeni etiket kuralları getirildiğini kaydetti. Ayaz, “18 yaş altında enerji içecekleri satılmasına izin vermiyoruz. Etikette önemli uyarılar var. 18 yaş atındaki kişilerin, çocukların, metabolik hastalığı olanların, hamilelerin veya buna benzer değişik rahatsızlığı olanların kullanılmasının tavsiye edilmediği yönünde etikette mutlaka uyarı yer alacak. Bu çok önemli. Bunun dışında okul kantinleri, hastaneler gibi yerlerde de enerji içecekleri satışına yasak getirdik. 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem Kanunu kapsamında Türk Gıda Kodeksi ile ilgili belirlenmiş cezalar kapsamında aykırı davrananlar zaten işlem görüyor” şeklinde konuştu.
Enerji içeceklerinin alkolle birlikte tüketilmemesi gereken ürünler olduğunu vurgulayan Ayaz, “Enerji içecekleri ile alkol birlikte tüketildiği zaman, enerji içeceği o alkolü biraz maskelemiş oluyor. Örneğin, araba kullanıldığı zaman, kazalara neden olabiliyor. Alkolle birlikte kesinlikle tüketilmemesi gereken ürünler. Bir diğer uyarı da, ‘alkolle birlikte tüketmeyiniz’ şeklinde olacak” dedi.
Sporcu içeceklerinin daha farklı ürünler olduğunu hatırlatan Ayaz, enerji içeceklerinde o uyarılardan bir tanesinin de, ‘yoğun aktivite öncesi, yoğun aktivite sırası ve yoğun aktivite sonrasında kullanmayınız’ olduğunu dile getirdi. Selman Ayaz şöyle devam etti: “Ama sporcu gıdaları tam tersi. Spordan önce, spor sırasında, spor sonrasında kullanılan ürünler. Sporcu gıdaları daha çok spor yapanların tüketmesi gereken ve o esnada belki tüketmesi gereken ürünler olurken, enerji içecekleri tam tersi o dönemde hiç kullanılmaması gereken ürünler. İkisi çok farklı”.
“Sporcu içeceklerinde yoğun aktivite sonrası insanlarda su ve enerji kaybı olabiliyor” diyen Selman Ayaz, bunların protein, vitaminler, mineraller olmak üzere farklı formülasyonlarla hazırlanmış ürünler olduğunu ifade etti. Başkan Ayaz şunları söyledi: “Bunlar özel beslenme amaçlı gıdalar kapsamında değerlendiriliyor. Mevzuatı da farklı. Enerji içeceklerinde başta kafein olmak üzere daha farklı bileşenler yer alıyor. Ama sporcu gıdalarında normal bir insan yoğun bir spor yapmıyorsa o insanların sporcu gıdası tüketmesi kendisine zarar verebilir, yani uygun değil. Çünkü o sporcu gıdaları dediğimiz ürünlerde çok fazla proteinli ürünler olabiliyor. Değişik bileşenler fazla olabiliyor. Bunların fazlası da vücutta zararlı olabilir ama o kişi spor yaparken onların bir kısmını kaybettiği için onu içecekten tekrar alabiliyor. Spor yaparken eritebiliyor ama spor yapmayan insanın belki tüketmesi zararlı olabilir. İnsanlar normal gıdadan farklı bir gıda tüketiyorsa, aslında bu konuda en iyi iş doktora danışması. Uyarılarda görüyoruz; aktivite öncesi, sırası, sonrasında kullanmayınız, alkolle birlikte tüketmeyiniz. Hamileler tüketmesin, 18 yaş altı tüketmesin, çocuklar tüketmesin. Bir sürü uyarı var. Bu uyarıların bir kısmı eskiden vardı bir kısmı da yeni getirdiğimiz uyarılar”.
Gıda denetimleriyle de ilgili bilgi veren Gıda ve Kodeks Daire Başkanı Ayaz, bakanlık olarak yılda 900 binin üzerinde denetim yaptıklarını söyledi. Ayaz, “Hem işletme denetimi yapıyoruz, hem üründen numune alıyoruz. Gerek yurt içinde gerek ithalat aşamasında. Hatta ihracatta bile bu tür denetimler yapıyoruz. Ürünün riskine göre bunlara risk bazlı denetimler diyoruz. Eğer ürün hayvansal bir ürünse bunların denetimleri daha farklı. Bunlarla ilgili özel hijyen kuralları yönetmeliğimiz var. Bu yönetmelik kapsamında belirlenmiş olan kriterler var. Bu kriterlere göre de kurallar getirdik. O kurallara göre de denetleyebiliyoruz. İşletme denetimlerinde, ürüne özgü denetim yaparken de, mutlaka numune alıyoruz. O numunenin sonucunda da o ürünle ilgili mevzuat kapsamında yatay mevzuat, mikrobiyolojik kriterler, bulaşanlar ve katkılar açısından denetimler yapıyoruz” diyerek sözlerini tamamladı.