Toprağın korunması için arazi kullanımına yeni düzenleme

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın yürürlüğe koyduğu yeni düzenleme ile toprak ve arazi varlığının belirlenmesi, üretim gücü yüksek büyük ovaların korunması amaçlanıyor.

Toprak ve arazi varlığının belirlenmesi, sınıflandırılması, geliştirilmesi, zorunlu hallerde amaç dışı kullanımına izin verilmesi ve üretim gücü yüksek büyük ovaların korunması gibi çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak arazilerin planlı kullanımını sağlayacak usul ve esaslar belirlendi.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının, "Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmeliği", Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmeliğe göre, tarım dışı amaçlı kullanım talebinin, toplulaştırma projelerinin veya etüt raporunda çevre tarım arazilerindeki tarımsal kullanım bütünlüğünü bozacak durumda olması halinde, talep valilik tarafından reddedilecek. Etüt raporunda tespit edilen tarımsal veya tarım dışı amaçlarla kullanıma ilişkin alternatif alanlar, toprak koruma kurulunca değerlendirilecek ve karara bağlanacak.
Özel kanunlarla belirlenen veya belirlenecek alanlarda kullanım şekilleri, ilgili kanunlar kapsamında sorumlu bakanlık veya kuruluşlar tarafından tespit edilecek. Tarım dışı alanlarda ve marjinal tarım arazilerinde, sahiplerince arazi özelliklerinin iyileştirilmesi, muhafaza ve geri kazanımına yönelik projeler, toprak koruma projesi olarak kabul edilmeyip, ıslah amaçlı hazırlanan projeler olarak değerlendirilecek.
Mutlak ve dikili tarım, özel ürün ve sulu tarım arazileri alternatif alan bulunmaması ve toprak koruma kurulunun uygun görmesi şartıyla; savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar, doğal afet sonrası ortaya çıkan geçici yerleşim yeri ihtiyacı, petrol ve doğalgaz arama ve işletme, madencilik faaliyetleri ile kamu yararı kararı alınmış yol, altyapı, üstyapı ve yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımıyla ilgili yatırımlar, jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları için arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projesine uyulması kaydıyla bakanlık tarafından izin verilebilecek. 
Jeotermal enerji kaynaklı arama faaliyetleri için alternatif alan bulunmaması, toprak koruma kurulunun uygun görmesi ve projeye uyulması kaydıyla, valilik tarafından 1 yıla kadar izin verilebilecek, süre en fazla 1 yıl daha uzatılabilecek. Arama faaliyetiyle ilgili geri dönüşüm projesi hazırlatılacak ve arazinin eski haline getirileceğine, çevresinde yapılan tarımsal üretime engel olabilecek zararların tazmin edileceğine dair noter onaylı taahhütname alınacak.
Tarımsal amaçlı yapılarla ilgili arazi kullanım başvuruları, il müdürlüğüne intikal ettirilecek, talepler incelenecek ve valilikçe kullanım izni verilebilecek. Tarımsal amaçlı yapılara ilişkin arazi kullanım taleplerinde, amacı dışında kullanılmayacağına dair noter onaylı taahhütname alınacak. Arazi kullanımı izinleri, izin tarihinden itibaren 2 yıl içinde, tarım dışı amaçlı kullanımlarda planların onaylanmaması, tarımsal amaçlı yapılarda ise ruhsata bağlanmaması durumunda geçersiz kabul edilecek, izinler amacı dışında kullanılamayacak. 
Gerçek veya tüzel kişiler tarafından, tarım arazilerinin amaç dışı kullanım talepleri için arazinin en az 1/10 bin ölçekli krokisi, üzerinde arazinin yeri işaretli ve koordinat değerlerini gösteren 1/25 bin ölçekli haritası, taşınmazın güncel tapu kaydıyla, söz konusu arazinin komşu alan sınırları içinde olması durumunda belediyelere, dışında olması durumunda ise il özel idarelerine veya diğer plan yapma yetkisine sahip kuruluşlara başvurulacak ve başvurular il müdürlüğüne intikal ettirilecek. İl Özel İdaresi ile Büyükşehir Belediyesi yetkisindekiler hariç, petrol ve doğalgaz arama ve işletme ile madencilik faaliyetleri, yenilenebilir enerji, elektrik iletim hatlarıyla ilgili yatırımları yapacak gerçek veya tüzel kişiler, valiliklere başvuracak.
Bakanlar Kurulu kararıyla, büyük ova koruma alanı olarak belirlenen alanlarda bulunan tarımarazileri amacı dışında kullanılamayacak. Ancak alternatif alan bulunmaması, kurul veya kurullarca uygun görüş bildirilmesi şartıyla, kamu yararı olduğu belirtilen faaliyetler için tarım dışı kullanımlara bakanlıkça izin verilebilecek.
Öte yandan söz konusu yönetmelikle, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.